Odczarować Gryfikację
Odczarować gryfikację
Wiele osób, zarówno rodziców, jak i pedagogów, wzdryga się na dźwięk pojęcia “gryfikacja w edukacji”, często kojarząc koncepcję gryfikacji (zwanej również grywalizacją, czy grywikacją) z zastosowaniem gier komputerowych na zajęciach lekcyjnych. Gry komputerowe, Internet oraz nowinki techniczne uznawane są często za jedną z największych plag naszych czasów, odciągającą uczniów od nauki. A przecież jest wręcz odwrotnie! Nowoczesna technologia stanowi świetne uzupełnienie i rozwinięcie tradycyjnych metod nauczania – trzeba tylko wiedzieć jak wprowadzić ją do swoich zajęć.
Uzależniające gry komputerowe.
Wyniki wielu badań, w tym dr Davida Greenfielda, założyciela Centrum Leczenia Uzależnienia od Internetu, potwierdzają, iż gracze, przechodząc kolejne poziomy gry komputerowej, zdobywając wirtualne odznaki za osiągnięcia czy wypełniając kolejne zadania w grze, doświadczają nagłego przypływu dopaminy, potocznie nazywanego hormonem szczęścia. Dopamina jest naturalnie wytwarzana przez mózg i powstaje podczas aktywności, za które jesteśmy nagradzani. Jedzenie, sen czy nawet otrzymanie pozytywnej oceny również skutkuje nagrodą w postaci przypływu dopaminy. Twórcy gier komputerowych znakomicie zdają sobie sprawę z tego faktu konstruując grę w taki sposób, aby gracz był nieustannie stymulowany nowymi bodźcami zapewniającymi dopływ hormonu. Z początku, nagród jest więcej, co skutkuje większą ilością dopaminy, jednak po początkowym okresie, zwanym również ”honey moon stage”, następuje okres, gdzie nagrody są dostarczane graczowi coraz rzadziej, w związku z czym musi on poświęcić więcej czasu i wysiłku, aby je uzyskać. Wydłużający się czas spędzany przy grze może doprowadzić do nadmiernej stymulacji mózgu. To z kolei może spowodować zmniejszenie ilości receptorów dopaminowych, zmuszając gracza do jeszcze dłuższego grania w celu otrzymania pierwotnej dawki substancji. Pozbawiony gry użytkownik będzie otrzymywał zbyt niskie dawki hormonu, co objawi się ogólnym brakiem zainteresowania, apatią i niestety zmniejszoną motywacją do nauki, która nie jest ona w stanie zaspokoić jego potrzeb.
Zadaniem gryfikacji jest wykorzystanie ukształtowanej przez gry bazy skojarzeń w celu zainteresowania uczniów przedmiotem oraz zmotywowania ich do pracy we własnym zakresie. Nauczyciele, którzy przetestowali tę metodę w praktyce, wypowiadają się o niej bardzo pozytywne. Zwłaszcza, że wyniki tej metody nie przekładają się jedynie na lepsze oceny zespołu, ale również na poprawę zachowania oraz zwiększenie motywacji wśród uczniów. Metod gryfikacji jest wiele. Nie zawsze za pierwszym razem wybierze się tę właściwą. Warto wypróbować kilka, kilkanaście, aby znaleźć tę, która najbardziej pasować będzie do naszego trybu pracy i spodoba się uczniom.
Czym jest i czym nie jest gryfikacja
Przede wszystkim należy zaznaczyć, iż pojęcie to NIE jest związane z użyciem gier w procesie edukacji. Koncepcja o której mowa to tzw. game-based learning, w skrócie GBL. Niestety, nazwa ta nie posiada odpowiednika w języku polskim, co wprowadza dodatkowe zamieszanie wśród edukatorów. Oczywiście, gry komputerowe mogą stanowić jedno z potencjalnych narzędzi w procesie gryfikacji, jednak nie są jej głównym elementem.
Żeby jak najlepiej odpowiedzieć na pytanie, czym jest gryfikacja, musimy bliżej przyjrzeć się pochodzeniu samej nazwy. Gryfikacja (z ang. gamification) pochodzi z połączenia dwóch słów: gry oraz fikacji/lizacji. Samo słowo gra posiada wiele definicji, jednak jednym z najbardziej popularnym jest “rywalizacja dwóch konkurujących ze sobą osób lub grup”. Przyrostek -fikacja oznacza po prostu ‘robienie czegoś’. Po połączeniu tych dwóch nazw otrzymujemy znaczenie: robienie gry (z czegoś). Gryfikacja wykorzystuje elementy gier, jak np. punkty życia, punkty doświadczenia czy system poziomów, wprowadzając je do życia codziennego, biznesu czy edukacji w celu zwiększenia motywacji wśród grupy docelowej. Pojęcie gryfikacji, można również podsumować, jak zrobił to jeden z moich uczniów, w znacznie prostszych słowach: „zrobienie czegoś fajnego z czegoś nudnego”.
Gryfikacja, wszędzie gryfikacja.
Obecnie gryfikacja cieszy się nieprzemijającą popularnością zarówno wśród użytkowników, jak i twórców gier i aplikacji. By najlepiej zobrazować pojęcie warto zaprezentować kilka z nich.
Zombies, Run! jest darmową aplikacją na urządzenia Android oraz iOS, która jest idealnym przykładem gryfikacji. W grze wcielamy się w biegacza, którego zadaniem jest zapewnienie pomocy dla mieszkańców wioski w postapokaliptycznym świecie opanowanym przez zombie. Misje, polegające w dużej mierze na schemacie „dobiegnij do punktu A i wróć”, otrzymujemy za pomocą komunikatów radiowych. Po drodze możemy zbierać materiały, które pomogą mieszkańcom miasta przetrwać kolejne ataki hordy zombie, jak również rozbudować wirtualne miasto o kolejne budynki i fortyfikacje. Gra nagradza nas wirtualnymi nagrodami za każdy przebiegnięty kilometr. Niezależnie od tego, czy wypełniamy misje, czy biegamy dla zabicia czasu, gra nagradza nasze starania w postaci punktów doświadczenia, odznak, przedmiotów w grze itp. Innymi słowy, zadaniem aplikacji jest sprawienie, by dana czynność, która może być uznana za repetytywną i nudną, stała się interesująca i, co najważniejsze, angażująca.
Bijąca ostatnio rekordy popularności Pokemon GO, w której wcielający się w role trenerów gracze przeszukują okolicę w poszukiwaniu 151 stworków, powstała na podstawie gry Ingress. Ta zaś z kolei była luźno oparta na koncepcji miejskiego questingu, czyli zwiedzania miasta, jego zabytków i miejsc wartych odwiedzenia przy pomocy questów – misji/zadań. W Pokemon GO, uczestnicy muszą odwiedzać Pokestopy, będące najczęściej zabytkami danego miasta, aby zebrać darmowe przedmioty ułatwiające grę oraz zdobyć punkty doświadczenia. Dzięki temu prostemu zabiegowi, uczestnicy mimowolnie poznają miasto, jego zabytki oraz historię. Choć w tym przypadku walory edukacyjne stanowią tło dla właściwej gry jest to jednak w dalszym ciągu doskonały przykład gryfikacji, która uczy w taki sposób, iż użytkownicy nie zdają sobie sprawy z tego, iż są nauczani.
Class Management Systems w edukacji
Gryfikacja może być dość skomplikowaną koncepcją dla nauczycieli, którzy nie mieli wcześniej styczności z grami. Dlatego też, jednym z najprostszych i najmniej wymagających metod gryfikacyjnych są tzw. Class Management Systems (CMS). Przykładem mogą być tutaj Classdojo oraz Classcraft. Obie aplikacje można porównać do wirtualnego/elektronicznego dziennika, służącego, jak nazwa wskazuje, do ”zarządzania” klasą.
W Classdojo uczniowie otrzymują swojego wirtualnego stworka, będącego ich awatarem. Nauczyciel może przyznawać uczniom wirtualne odznaki, wspierając ich pozytywne zachowania, jak i zwracać uwagę na miejsca, nad którymi powinni popracować. Jest to bardzo prosta aplikacja, której niewątpliwym atutem jest możliwość komunikacji zarówno z uczniem, jak i rodzicami.
Classcraft jest znacznie bardziej rozbudowaną aplikacją, w której uczniowie wcielają się w postać wirtualnego wojownika. Ten CMS zbudowany jest jak gra RPG (role-playing game). Każdy uczeń posiada własny pasek zdrowia, otrzymuje punkty doświadczenia przyznawane za wykonanie określonych zadań. Za punkty doświadczenia uczniowie awansują na kolejne poziomy. Z kolejnymi poziomami mogą wybrać zdolności przynoszące realne korzyści w klasie - np. uczeń który wybrał klasę maga może użyć zdolności ”Mage Circle” dającej wszystkim uczestnikom dodatkowe 8 min. na wykonanie testu. Ważne jest jednak, iż aby użyć tej zdolności musi wykorzystać zgromadzony wcześniej zasób punktów, który może uzupełnić wypełniając kolejne zadania, bądź dzięki dobremu sprawowaniu lub działalności na rzecz klasy lub szkoły. Classcraft jest bardzo zaawansowanym CMSem, który dostarcza jednak mnóstwo możliwości zarówno uczniom, jak i nauczycielowi.
Gryfikacja jest metodą wykorzystującą elementy gier w celu motywacji uczestników do wykonania konkretnych, zaplanowanych zadań. Wykorzystanie gryfikacji podczas zajęć lekcyjnych sprawia, iż zadania stają się dla uczniów zabawą, która wykorzystuje zakorzenione w psychice reakcje na dane bodźce. Innymi słowy, nauczyciel jest w stanie wykorzystać fascynację młodych ludzi grami jednocześnie “przemycając” wartości i informacje za pomocą podobnych metod, jak te wykorzystywane przez gry komputerowe. Dlatego tak ważne jest zrozumienie przez nauczycieli świata ich podopiecznych, poznanie jego zasad i wartości. Korzyści są obopólne – sami możemy jeszcze wiele nauczyć się od naszych uczniów.
